آموزش وزن شعر

Description

برشی از کتاب آموزش وزن شعر نوشته دکتر غلامرضا ابراهیمی نشر ستاره جاوید:شعر چيست؟شعر، در لغت بمعني دانش و فهم و ادراك است كه چامه،

سرود، سخن و چكامه نيز خوانده شده است.

 در تعريف شعر گفته اند كه:

كلامي است موزون و مقفي كه داراي معني باشد، و اين تعريف شعر است. ازروزي كه انسان شعر را شناخته است، آن را ملازم وزن يافته و آهنگ و وزن

شعر، او را مسحور و مفتون خويش ساخته است.به همين جهت ارسطو كه نخستين كسي است كه رساله اي در بارهء شعر از او در دست است، شعر را در

مقابل نثر قرار مي دهد و از شعر، سخن موزون رااراده مي كند.

افلاطون در مورد شعر می گوید:

شعرعلم نیست زیرا نه می توان آن را به تعلم کسب کرد و نه می توان با تعلیم به دیگران آموخت. بلکه امری است الهامی و یکی از اسرار خدایان است.

جناب محمد رضا شفیعی کدکنی شاعر و استاد زبان ادبیات دانشگاه تهران، در پیوند به این پرسش که شعر چیست مینویسد:

شعر حادثه یی است که در زبان روی می دهد و در حقیقت، گویندهء شعر با شعر خود، عملی در زبان انجام می دهد که خواننده، میان زبان شعری او، و زبان

روزمره و عادی، تمایزی احساس می کند.”

شعر گره خوردگی عاطفه و تخیل است که در زبان آهنگین شکل گرفته باشد.

وی در جای دیگر می گوید:

“شعر را رستاخیز کلمه‌ها خوانده اند. زیرا در زبان روزمره، کلمات طوری به‌کار می‌روند که اعتیادی و مرده ‌اند و به هیچ روی جلب توجه ما را نمی‌کنند؛ ولی در

شعر ـ و ای بسا که با مختصر پس و پیش شدنی ـ این مردگان، زندگی می‌یابند و یک کلمه که در مرکز مصراع قرار می‌گیرد، سبب زندگی تمام کلمات دیگر

می‌شود. اگر بپذیریم که مرز شعر و نا شعر، همین رستاخیز کلمات است، یعنی تمایز و تشخّص بخشیدن به واژه‌های زبان، آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید

که رستاخیز کلمه یا صورت تشخّص یافتن آنها در زبان، می‌تواند تعاریف متعدد از چشم‌انداز متعدد داشته باشد

حكماي دورهء اسلامي نيز هميشه شعر را همراه و همزاد وزن شناخته اند؛ چنان كه ابوعلي سينا بلخي مي گويد:

شعر سخني است خيال انگيز كه از اقوالي موزون و متساوي ساخته شده باشد.

شعر یکی از کهن‌ترین گونه‌های ادبی و شاخه‌ای از هنر  است . دهخدا در یادداشت‌های خود درباره شعر چنین می‌نویسد:

«چکامه، چغامه، چامه، نَشید، نظام، سخن منظوم، منظومه، قریض. ظاهراً ایرانیان را قِسمی سرود یا شعر بوده و خود آنان یا عرب آن را «هَنَیمَه»

می‌نامیده‌اند.

قدیم‌ترین شعر ایران که در دست است گاتاهای زرتشت  می‌باشد که نوعی شعر هجایی محسوب می‌شود.

بحث از چیستی شعر، بحث دشوار و به اعتباری غیر ممکن است چراکه تا کنون که به اندازهء عمر آدمی- که از پیدایش شعر می گذرد- تعریف جامع و مانعی

از آن صورت نگرفته است برای همین تعدادی آمده اند بسیاری از آثاری را که به زعم سرایندگان آن، شعر محسوب می شده اند، از قلمرو شعر بیرون ساخته

اند، و برخی بر عکس؛ آثاری را که سرایندگان آن، آنها را در قالب نثر ارائه داده اند، شعر به شمار آورده اند؛ و بعضی هم تفکیک مرز شعر و نثر را کار نادرست

خوانده اند.

برشی از کتاب آموزش وزن شعر:

شاعران و منتقدان، تعریف‌های گوناگون و بی‌شماری از «شعر» ارائه داده‌اند. در تعریف‌های سنتی درباره شعر کهن فارسی، ویژگی اصلی شعر را موزون و

آهنگین بودنِ آن دانسته‌اند. در تعریف‌هایی دیگر، با دانش، فهم، درک، ادراک و وقوف یکی انگاشته شده‌است.

دهخدا در فرهنگ لغت خود به تعاریف علمای عرب نیز اشاره کرده و می‌نویسد:

«نزد علمای عرب کلامی را شعر گویند که گوینده آن پیش از ادای سخن قصد کرده باشد که کلام خویش را موزون و مقفی ادا کند و چنین گوینده‌ای را شاعر نامند ولی کسی که قصد کند سخنی ادا کند و بدون اراده سخن او موزون و مقفی ادا شود او را شاعر نتوان گفت.

ارسطو در بخشی از توضیحات خود درباره ماهیت شعر و عملکرد شاعر چنین می‌گوید: «کار شاعر آن نیست که امور را آن چنان‌که روی داده‌است به دقت نقل

کند، بلکه کار او این است که امور را به روشی که ممکن است اتفاق افتاده باشد، روایت کند.